Hiểu biết đối phó với “cái ngã” để có được hạnh phúc chân thực

Có tác giả dùng chữ “để có được hạnh phúc, để đạt được hạnh phúc, để vươn tới hạnh phúc…”. Khác với con vật, loài người luôn khao khát có thứ hạnh phúc dấu tên này. Bao nhiêu lời khuyên, bao nhiêu bậc giáo chủ tâm linh, bao nhiêu sách vở, đối thoại, bàn luận, truy tìm.. chính là để nói về thứ hạnh phúc vĩnh cửu đó.

Thật kỳ lạ, ngày nào chúng ta còn “đi tìm, vươn tới, đạt vào” thì ngày đó hạnh phúc chân thực vẫn không xuất hiện. Nó đến khi có những điều kiện nhất định, bạn không cần tìm kiếm, cũng giống như bạn sẽ khỏe mạnh khi cơn bệnh lui bước, vậy thôi. Có người gọi tình trạng khổ đau là “an absence of peace”(vắng mặt an bình) và cái vắng mặt an bình xuất hiện khi “cái ngã” lồng lộn ra oai.

Ngã là gì?

Một cách tổng quát, ngã chính là “the false idea of yourself” (ý tưởng không đúng về chính bạn) và nó sẽ xuất hiện trong các trường hợp sau đây:

1. Đối chất và lý luận:

Không có gì làm cho tâm bạn nổi sóng gió ba đào mạnh cho bằng khi bạn nhảy vào chiến cuộc của tranh luận, mà quên là bạn luôn có một lựa chọn, đó là tranh luận hay không tranh luận.

Cái ngã thì thào vào tai bạn: “Ngươi đâu có giống người trước mặt. Ngươi cần phô diễn ngươi đặc biệt ra sao. Nào, tiến lên, nói cho anh ta biết quan điểm của ngươi và đừng thèm quan tâm tới những gì anh ta nói. Phải thắng trong cuộc tranh cãi này”.

Phía sau niềm say mê bị cuốn hút vào tranh luận bao giờ cũng có khao khát cháy bỏng là bạn luôn luôn đúng, luôn luôn có lý. Chỉ khi nào bạn không cần tỏ ra đúng hay có lý hơn người khác, bình yên thật sự sẽ xuất hiện

2.So sánh và tranh chấp vì so sánh:

Khi bạn so sánh mình với người khác, trong cách làm để xem cảm giác bạn thành công đến đâu, bạn đã bị cái ngã xâu xé mất rồi. Bạn lầm tưởng Thượng Đế (nếu quả thật có một Thượng Đế) đang chơi trò “thương ghét” và bạn có cảm giác “đỡ khổ hơn” nếu bạn thấy mình hơn ai về cái gì đó, bất cứ về cái gì đó, vì bạn cho là Bề Trên đã nâng đỡ bạn.
Cái ngã lại thầm thì vào tai :
“Nếu anh ta có thể làm được thì ngươi cũng có thể làm được. Ngươi thông minh hơn (đẹp hơn/mạnh hơn/ trí thức hơn…) hắn ta mà. Hãy chứng tỏ cấp cao hơn của ngươi và chỉ cho hắn thấy “sự thật”. Đó là ngươi mới là thứ tốt nhất, nếu cần hãy chứng tỏ cho mọi người thấy. Đơn giản lắm, hãy đi mua một món vật mà không ai mua được, ngươi sẽ có cảm giác này”.

3.Truy tìm và khao khát:

Bạn thấy những cảnh xe hơi rượt đuổi trong phim có cái gì giống nhau không? Đó là tốc độ chóng mặt, là tốc độ kinh hồn khi vượt rừng qua suối, cán nát chướng ngại ở khúc quanh, súng nổ ồ ạt, bạo động và những cú va chạm sắt thép tan nát. Cái ngã cười rộ lên qua từng “xen” đuổi bắt nghẹt thở này, đúng ý của nó quá!
Khi cái ngã chế ngự bạn, đời bạn giống như cảnh đua xe này. Cứ truy tìm thành công, thành tích, thành tựu và bạn sẽ nghe cái ngã lên tiếng: “Ngươi đặc biệt hơn người khác, hãy chứng tỏ điều đó, vì nếu người không gặt háí thành tích này, kẻ khác sẽ lấy mất. Lúc đó ngươi sẽ “nóng mũi” biết bao. Người có muốn thiên hạ nghĩ là họ hơn ngươi không?”

Cái ngã rất khoáí trá xô đẩy bạn vào con đường truy tìm, khao khát có cái gì đó. Nó không bao giờ muốn bạn được hài lòng, được bình yên và trạng thái thảnh thơi tối thượng đang ngự trị trong hồn bạn. Cái ngã rất sợ là bạn không còn cần tới nó.

4. Lo lắng:

Ngày nào tâm bạn tập trung vào lo lắng, ngày đó bình yên vắng mặt. Lo lắng (worrying) là phủ đề của bình yên tâm trí, cái ngã biết rất rõ nó sẽ tẩy xóa bình yên trong hồn bạn khi nó cấy vi khuẩn có tên ‘lo lắng’ vào tâm bạn.

Cái ngã rì rào: “Ngươi phải lo lắng, ôi, có nhiều thứ đáng lo lắm, nào là người có thể ngã bệnh, gặp tai nạn, người thương bị nạn. Người thương đòi ly dị, trộm cắp, mất việc, khánh tận, tóc ngươi có thể rụng nhiều, tai ngươi lãng ra, huyết áp tăng cao và con chó ông hàng xóm ngày mai có thể tấn công ngươi!” Cái ngã vô cùng khoái trá nếu bạn xử dụng hết năng lực nội tại của mình chỉ để lo lắng suốt ngày mà không chú ý đến chuyện gì khác.

5. Ganh tị và tích trữ:

Cái ngã là bậc vô địch trong việc xô đẩy bạn mãi miết tích trữ, thu vén. Càng có nhiều, nó nói bạn càng đặc biệt. Bạn sẽ khổ đau biết bao nếu người khác có nhiều hơn bạn.

Sẽ không có bình an ngày nào bạn còn có tâm thức “gom vào lòng” như thế, nhưng cái ngã đâu có muốn bạn thu gom bình an, nó muốn bạn dính chặt vào thứ “của cải thấy được, sờ được, đếm được” kia mà. Bạn sẽ thấy hãnh diện!

Lúc đó cái ngã sẽ xoa đầu bạn và nói: “Được đó con, ngươi hãy tiếp tục”.

Khi cái ngôn ngữ thì thào quái ác của cái ngã tan dần, từ từ, thì bình yên sẽ xuất hiện, từ từ. Đó là trạng thái “siêu ngã”(sacred self). Bạn đừng đi tìm thứ trạng thái ít người có được này. Bạn cứ đừng giao du với tên vô loại có tên là “bản ngã”, siêu ngã sẽ xuất hiện…

Hồng Quang
(trích từ quyển “Your Sacred Self, Making the Decision to Be Free”- Wayne W.Dyer)