Coupon (Phiếu giảm giá)

lltran

Phiếu giảm giá đã rất quen thuộc với người Hoa Kỳ, mấy chục năm nay những tấm phiếu lớn nhỏ kia được các bà nội trợ cắt hay xé ra từ nhật báo, từ những tờ quảng cáo gửi đến nhà hàng tuần... và từ đó mà mua sắm, tiết kiệm ngân quỹ gia đình. Phiếu giảm giá bắt đầu từ thực phẩm, đại khái là mỗi tuần, một món hàng nào đó được hạ giá để mời gọi người mua. Khi đến siêu thị thì người mua sẽ mua thêm về những thứ khác không chỉ món hàng được giảm giá. Nói chung, phiếu giảm giá là một thư mời của cửa tiệm.

Từ siêu thị, món phiếu giảm giá chạy một mạch qua các thương xá, quán ăn và những dịch vụ khác như thay dầu xe, rửa xe... Trong thời đại điện tử thì phiếu giảm giá cũng theo chân mạng ảo mà chạy vào điện thư nếu ta lỡ dại mà cho địa chỉ điện thư của mình khi mua bán một món hàng nào đó.
Ngày xưa, phiếu giảm giá khi sử dụng thì trở về với cố chủ, công ty lưu hành. Trên tờ phiếu ấy là những con số cho biết về địa phương, hãng sản xuất biết rõ ràng là ở địa phương nào món hàng kia bán chạy, nghĩa là ngoài danh sách phân phối (distribution list) họ có thể biết thêm chi tiết về khách hàng và sản phẩm của họ, và từ đó nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng hơn.

Ngày nay, tấm phiếu giảm giá không còn đơn sơ như thế, khi được gửi theo điện thư, là vô số các chi tiết khác được "giấu" ở trỏng. Những chi tiết như bút danh, chỗ ở (qua IP), và nhất là khi ta mua bán qua mạng ảo thì hầu như các nhà sản xuất "bật mí" hết những chi tiết cá nhân về sở thích, kích thước giày hay quần áo, sính các món hàng nào... Họ cũng có thể đoán ra mức lợi tức qua các món hàng đặt mua và chỗ ở (khu phố giàu nghèo ...) và cứ thế mà gửi tiếp những lời mời mọc khác.

Soi mói tọc mạch như thế vẫn chưa đủ, loại phiếu giảm giá mới từ mạng ảo hay điện thoại di động, Blackberry còn ghi chép thêm những chi tiết cá nhân khác! Họ ghi chép những chữ ta dùng để tìm kiếm, tag & key word, hay đến trang mạng nào, Google, Twitter... Và những chi tiết này sẽ theo khách hàng đến thương xá! Thí dụ như khi ta quá bộ đến Nordstrom mua sắm cái áo dự tiệc, và dùng phiếu giảm giá từ mạng ảo lưu trữ trên điện thoại di động, chỉ việc dí điện thoại vào máy đọc "code" (code scanner) là được bớt 5-10% trên giá bán. Nordstrom biết ngay ta là ai, sống ở đâu, mua hàng hóa gì, tiêu xài như thế nào... Hoặc giả chú rể tương lại bước vào cửa hàng "tiết kiệm", bán loại hàng cuối mùa mà các cửa tiệm đắt tiền vừa dẹp bỏ, để mua bộ quần áo cho đám cưới và dùng phiếu giảm giá từ mạng ảo, các tay quảng cáo và nghiên cứu thị trường sẽ biết ngay là ông ta đã tìm kiếm như thế nào, dùng chữ "Hugo Boss suit" (tên một nhà thời trang cánh đàn ông) hay dùng "discount wedding suit" ("quần áo cưới giá rẻ") để tìm kiếm. Dĩ nhiên là hai cách tìm khác nhau một trời một vực dù khách hàng cùng mua một thứ y phục và dùng cái phiếu giảm giá kia.

Theo công ty Inmar, chuyên nghề thu góp các phiếu giảm giá trên mạng, việc dùng phiếu giảm giá từ mạng ảo gia tăng 260% trong năm 2009 hay khoảng 50 triệu phiếu giảm giá được người mua hàng sử dụng! Ngoài các chi tiết cá nhân kể trên, việc sử dụng phiếu giảm giá cho hãng sản xuất biết thêm các chi tiết khác như khách hàng chờ bao nhiêu lâu từ khi tìm kiếm đến khi thực sự dùng phiếu giảm giá, những chữ quảng cáo nào rủ rê được nhiều khách hàng hơn, ngay cả việc khách hàng thích hay không thích những món sản phẩm nào ...

Phiếu giảm giá còn giúp hãng sản xuất theo chân khách hàng kỹ lưỡng hơn, như cô abc dùng phiếu giảm giá bao nhiêu phần trăm do công ty quảng cáo nào đưa ra thị trường, lúc mấy giờ và tại cửa hàng nào... Gần như là phiếu giảm giá giúp hãng sản xuất "đọc" ra ý nghĩ của khách hàng vì họ đã "kể lể" hết qua việc tìm kiếm trên mạng! Qua các kỹ thuật mới mẻ, hãng sản xuất và công ty quảng cáo cặp kè với các trang mạng đi sồng sộc vào đời tư của khách hàng mà họ không biết gì cả. Nói một cách khác, sử dụng các phương pháp "điều tra" của thám tử như dùng tên thật, tên giả, bút danh, thói quen, chỗ ở... của người họ muốn theo dõi mà tìm kiếm. Cô xyz sống ở đâu, nhà cửa khang trang hay lụp xụp, làm nghề ngỗng gì, hay đi ăn uống mua sắm ở đâu, có lang thang trên mạng ảo không, nếu có thì hay xuất hiện ở nơi nào, Twitter hay Facebook, có trang nhà riêng hay không, viết về những ai, về đề tài nào, nói thật bao nhiêu phần trăm, nói phét cỡ nào, đọc giả của xyz là tầng lớp nào, thích dùng loại hình cởi truồng hay phong cảnh... và từ đó mà "đọc" ra hầu hết các chi tiết về nhân vật xyz kia, một hình thức "profiling" khá hữu hiệu. Nghĩa là họ chỉ thu nhặt những điều người tiêu thụ sử dụng và tự động nói ra, chẳng đánh mà cung khai! Và việc làm này hoàn toàn hợp pháp.

Theo chuyên gia về "Riêng Tư" (Privacy), Chris Jay Hoofnagle, director, the Berkeley Center for Law and Technology, dùng mạng ảo hầu như mở cửa cho chòm xóm nhìn rõ nhà cửa mình, không còn chút riêng tư nào cả!

Công ty Gogle có thử bảo vệ chút riêng tư của khác hàng qua việc giới hạn việc cung cấp chi tiết, chỉ cho biết cách quảng cáo nào hấp dẫn, khách hàng dùng những chữ gì để tìm kiếm ... nhưng các tay quảng cáo đi xa hơn một bước, họ gửi thẳng những phiếu giảm giá vào điện thư. Thí dụ Nordstrom quảng cáo giảm giá 10% trên các món hàng nhân ngày lễ Mẹ, điện thư kèm phiếu giảm giá mang số 12345679 dành cho cô C. Khi phiếu giảm giá này được đem ra dùng, Nordstrom sẽ biết ngay rằng cô C. mua món gì, bao nhiêu tiền, ở cửa hàng nào, ngày nào... và họ có thể gửi thư cám ơn cô C kia rồi mời cô ấy mua tiếp các món hàng tương tự! Nghĩa là chẳng cần Google giúp đỡ, Nordstrom cũng tự kiếm ra vô khối các chi tiết cá nhân về khách hàng!

Thế giới ảo mênh mông, khó lòng đoán trước các mạng nhện kia sẽ đi đến cõi ta bà nào nữa. Trong khi các chuyên viên về luật pháp vò đầu bứt tóc tìm cách bảo vệ người tiêu thụ cả tin bằng cách soạn thảo các đạo luật ngăn chặn việc truyền tay (bán lại) các dữ kiện cá nhân, người buôn bán luôn chạy trước luật pháp vài ba chục bước, ta cần làm gì để bảo vệ các chi tiết cá nhân của mình? Đâu mấy ai muốn kẻ khác soi mói, tọc mạch đi sồng sộc vào đời tư của mình như thế? Bạn ơi hãy thử ngừng việc dùng phiếu giảm giá, giảm việc mua bán qua mạng ảo? Đọc kỹ những chữ in nhỏ xíu in trên hợp đồng của các công ty tín dụng khi đồng ý dùng thẻ tín dụng của họ, có điều khoản nào cho phép họ bán các dữ kiện cá nhân hay không, kể cả thẻ tín dụng từ thương xá như Nordstrom, Macy...

Cẩn thận, bạn nhé, cẩn thận như câu nói của bạn ta, Sở Lưu Hương, "giang hồ hiểm ác"!