Bảo hiểm xe chiều thứ hai: Deductible có ảnh hưởng thế nào?

Phạm Ðình

Lần trước chúng ta đã giới thiệu về bảo hiểm chiều thứ hai, giới chuyên môn gọi là “collision.” Hiểu một cách bình dân, đây mới thực là những giúp đỡ dành cho mình, là cái người bỏ tiền ra mua bảo hiểm. Ðành rằng có bảo hiểm là được bảo vệ. Nhưng chiều thứ nhất (liability) thì bảo vệ mình bằng cách lo cho đối phương để đương sự khỏi kiện cáo hoặc làm rầy rà; cái chiều thứ nhất ấy chạy về phía đối phương; Chiều thứ hai mới chạy ngược lại về phía mình, người chủ của khế ước bảo hiểm. Chiều thứ hai có những đặc tính sau:

- Tự ý (optional)

- Phải chia sẻ với hãng bảo hiểm về chi phí sửa xe, thông qua số tiền Deductible.

Chúng ta sẽ khai triển 2 ý trên trong phần sau, và gợi ý một phương thức mua bảo hiểm chiều thứ hai với giá phải chăng nhất.

I - Mua bảo hiểm chiều thứ hai là tự ý

Ðể dùng xe một cách hợp pháp trên đường phố Bắc Mỹ, ai cũng phải mua bảo hiểm chiều thứ nhất, tức là phải có một ngân quĩ để lo cho đối phương khi mình đụng người ta. Không có cái chiều đó là bất hợp pháp, bị kéo xe và bị phạt. Những người Agent làm đại diện bán bảo hiểm, có cái lợi đương nhiên đó. Họ luôn có sẵn một tập thể người tiêu thụ do luật pháp mang lại, khỏi cần thuyết phục ai. Ðứng ngoài nhìn vào, Phạm Ðình thấy vậy là quá ngon. Bạn nào muốn chuyển nghề có thể đi học làm Agent để bán bảo hiểm. Sau này vào nghề rồi, nếu có gì khó khăn, xin chia sẻ để mọi người cùng... sáng mắt.

Nhưng luật pháp cũng chỉ bắt buộc có vậy: Mua bảo hiểm chiều thứ nhất (liability). Còn chiều thứ hai là hoàn toàn tự ý. Lấy bối cảnh câu chuyện trong bài lần trước - vụ đụng xe giữa A và B, trong đó B có lỗi nhưng lại trì trệ về giấy tờ, gây nhiều trở ngại cho A trong việc đòi bồi thường - thì có thể nói, chiều thứ hai là dành cho người có... dư tiền, hoặc những ai chủ trương “của đi thay người”: Họ nâng cấp khế ước bảo hiểm của mình bằng cách mua thêm cái “collision” để khi hữu sự, thì cái quyền lợi này sẽ chạy về phía họ, tức là lấy tiền từ hãng bảo hiểm của mình để sửa xe, nhiên hậu mới nói đến việc bắt đền đối phương.

Cái quyền lợi này giới chuyên môn gọi bằng tên “collision.” Cái nghĩa đen của nó - “đụng độ, cọ quẹt” - có thể gây nhiều hiểu lầm cho khách hàng Việt Nam. Bởi vì tai nạn nào chẳng là đụng độ, cọ quẹt, cứ gì phải là có chiều thứ hai hay không.

Chúng ta sẽ ngạc nhiên biết bao khi nghe hãng bảo hiểm của mình nói rằng, “Xin lỗi bạn, vì bạn không có cọ quẹt nên chúng tôi không thể lo cho bạn được.” Bạn cố gắng giải thích là ‘có cọ quẹt, có đụng đàng hoàng, và người kia có lỗi. Sao lại không lo cho tôi?” Thực sự hãng bảo hiểm muốn nói rằng bạn không có “Collision” là chiều thứ hai, thì bạn lại vô tình hiểu là không có “cọ quẹt.” Trong trường hợp này, bạn không sai, mà chỉ vì giới bảo hiểm dùng từ ngữ không đúng chỗ. Có điều là “chơi” với họ, nên đành phải hiểu theo ý của họ thôi. Vậy, Collision có nghĩa là chiều thứ hai, chiều tự ý mua, chiều của người dư tiền...

Cái quyền lợi trước mắt của cái chiều thứ hai này là: Mình có thể gọi ngay cho hãng bảo hiểm của mình, yêu cầu họ sửa xe để có phương tiện đi lại trước đã. Nhớ rằng, đây là cái quyền lợi của chiều thứ hai, bất kể mình có lỗi hay không có lỗi. Trong trường hợp nào, chúng ta cũng có quyền “Claim” (đòi hỏi) quyền lợi này, dĩ nhiên với điều kiện như sẽ nói dưới đây.

II - Tiền Deductible:

Mua bảo hiểm chiều thứ hai, ngoài số tiền phải đóng thêm hằng tháng, khi hữu sự chúng ta còn phải bỏ ra một khoản tiền nữa, gọi là Deductible. Trở về trường hợp đụng xe nói trên, Nguyễn Văn A rút kinh nghiệm, liền bỏ tiền ra mua bảo hiểm Collision. Chẳng may ít lâu sau đó, A lại bị đụng xe, lần này thì chưa biết lỗi phải về bên nào. Nhưng vì cần có phương tiện đi ăn nói, A cần sửa xe gấp, nên yêu cầu bảo hiểm của mình lo trước cho mình. Xong ngay! Hãng bảo hiểm của A cho kỹ thuật viên đến coi xe, và ước lượng phí tổn sửa chữa là $3,500. Họ giao cho A một tờ báo cáo ghi lại mọi chi tiết cần sửa chữa, gọi là bản Estimate, và một ngân phiếu để A đi sửa xe sau khi đã khấu trừ $500. Như vậy A chỉ nhận $3,000, còn $500 còn lại, A phải tự bỏ ra để chung góp với hãng bảo hiểm trả cho tiệm sửa xe.

Cái món $500 này gọi là Deductible (khấu trừ), bởi vì đó là khoản tiền hãng bảo hiểm trừ ra từ tổng số chi phí. Hiểu một cách bình dân, đó là số tiền chủ xe phải bỏ ra, không phải để trả cho hãng bảo hiểm, nhưng là để trả cho tiệm sửa xe. Nếu tìm được cái tiệm nào bằng lòng bớt cho mình cái món đó thì tốt. Bằng không nếu phải trả ra $500 thì đó cũng là... fair. Tìm trong số các trung tâm sửa chữa trong vùng, thế nào chúng ta cũng kiếm được cái tiệm bằng lòng làm với cái giá discount đó. Tuy nhiên, chúng ta buộc họ phải cam kết làm đúng theo bản Estimate của hãng bảo hiểm. Thực tế, không ít tiệm sửa xe bằng lòng giảm bớt giá tiền, đồng thời giảm luôn cả phẩm chất công việc. Làm thế nào để kiểm tra phẩm chất của tiệm sửa xe? Ðây là một câu hỏi khó trả lời, chủ yếu dựa trên chữ tín và đạo đức nghề nghiệp của người thợ máy. Nhưng đó không phải là đề tài của chúng ta trong bài này.

Trở về với cái món deductible, bạn có thể hỏi “tại sao lại là $500? Mà không là $1000? Hoặc $250?” Tùy bạn, bạn muốn ấn định cái mức độ deductible bao nhiêu cũng được. Có điều là phải cho biết trước, từ lúc mới bắt đầu mua Collision. Khi biết ý bạn muốn mua Collision, văn phòng bão hiểm thế nào cũng hỏi tiếp, “Vậy anh/chị muốn deductible bao nhiêu? $1,000? $500? Hay $250?” Dĩ nhiên không ai muốn bị trừ nhiều trong số tiền bồi thường. Bạn có thể chọn con số nhỏ nhất là $250. That's no problem! Như vậy tại sao lại có mức $500, và $1,000? Là vì, chọn mức khấu trừ cao thì tiền mua bảo hiểm thấp, và ngược lại, mức khấu trừ thấp thì tiền mua bảo hiểm cao: Hai thứ đó di chuyển ngược chiều!

Nên nhớ, bảo phí là món tiền bạn phải trả hằng tháng, còn deductible là khoản khấu trừ bạn chỉ mất khi bạn claim cái quyền lợi của chiều thứ hai trong một tai nạn. Cũng nên nhớ, tai nạn có khi không bao giờ xảy ra, hoặc xảy ra rồi, chúng ta lại không dùng đến quyền lợi đó. Thậm chí khi có tai nạn, có claim collision, chúng ta vẫn có thể thương lượng xin bớt Deductible được.

Cần phải biết điều đó trước khi quyết định nên mua Collision với mức deductible như thế nào? Một số nhà nghiên cứu về các vấn đề của người tiêu thụ khuyên rằng: Nếu là người lái xe cẩn thận thì bạn có thể mua bảo hiểm collision với mức cao nhất để tiết kiệm bảo phí, tức là tiền bảo hiểm phải đóng hàng tháng. Phạm Ðình dè dặt hơn, không dám đưa ra ý kiến gì trước khi có thể nói thêm một vài chi tiết về cái chiều thứ hai này trong bài lần sau. Trong không khí chuẩn bị Noel, xin chúc các bạn những ngày thật vui, vi vút đó đây mà không bao giờ xảy ra tai nạn.

Phạm Ðình
dinhcpham@yahoo.com